بررسی خصوصیات تولید مثلی گوسفندان خالص زل و آمیخته آنها با گوسفند شال در شرایط پرورش سیستم مزرعه ای متمرکز

سابقه و هدف: گوسفند‌داری در کشور از دیرزمان تا حد زیادی به استفاده از مراتع وابسته بوده ولی در شرایط حاضر این روش پرورش نیاز به بازنگری دارد. برای حفظ و بقاء این حرفه بایستی به دنبال یافتن روش‌ها و راهکارهای جدیدی بود تا بتوان آن را به حرفه‌ای پویا و اقتصادی مبدل نمود. یکی از روش‌های مؤثر به منظور افزایش رشد و بهبود راندمان کمی و کیفی لاشه، استفاده از روش‌های آمیخته‌گری و ایجاد سیستم‌های تولید بره تجاری است. لذا این پژوهش با هدف ایجاد، ترویج و توسعه اقتصادی بره‌های تجاری در سیستم پرورش متمرکز انجام گردید. مواد و روشها: تعداد 200 رأس میش زل 4-2 ساله از گله‌های مردمی استان خریداری و به ایستگاه شیرنگ شهرستان گرگان استان گلستان منتقل شدند. میش‌ها با در نظر گرفتن گروه‌های سنی به صورت تصادفی در دو گروه 100 رأسی قرار گرفتتند و به دو روش متفاوت تولید‌مثلی پرورش یافتند:1 - پرورش خالص زل)زل × زل( و ایجاد همزمانی و چند قلو زایی (با هورمون تراپی) و چند بار زایی(سه بار زایش در دو سال) و 2 -پرورش آمیخته) شال x زل) و ایجاد همزمانی و چند قلوزایی (با هورمون تراپی) و چند بار زایی(سه بار زایش در دو سال). دام‌های آزمایشی از 14 روز قبل از جفت‌گیری با جیره فلاشینگ تغذیه شدند. باروری ظاهری، چند قلوزایی، تعداد بره متولد شده(زنده و مرده) به تعداد میش در معرض جفت‌گیری )توان تولید مثلی میش( و تعداد بره از شیر گرفته به تعداد میش در معرض جفت‌گیری)توان تولیدی میش( بررسی شد. یافته‌ها: در شرایط پرورش سنتی(معمول و مرسوم) گوسفند در استان گلستان، از هر 100 راس میش زل در سال به طور متوسط 55 الی 60 درصد زایمان انجام و با 70 راس بره‌، حدود 2030 کیلو‌گرم وزن زنده در انتهای 100 روز دوره پروار حاصل می شود در حالیکه در شرایط پرورش صنعتی) بر اساس اصول علمی مانند جیره نویسی، فلاشینگ و ...) در بره‌های زل خالص این مقدار به85 درصد زایمان و 5382 کیلو‌گرم وزن (با 165% افزایش) و در بره‌های آمیخته (شال ×زل) به87 درصد زایمان و 6774 کیلو وزن زنده (با 234% افزایش) افزایش یافت. البته بدیهی است که هزینه‌های تولید در سیستم پرورش صنعتی حداکثر 30% نسبت به روش پرورش سنتی در منطقه بیشتر بود. با توجه به متوسط نرخ زایش در شرایط معمول گله‌های زل در منطقه (70 -80 بره بازای هر 100 راس میش در سال) در این پژوهش طی دو سال در پرورش صنعتی خالص زل)زل × زل( از 207 راس میش حاضر در جفتگیری 624 بره متولد شد، یعنی در هر سال 151 بره به ازای هر 100 راس میش تولید شده است که نسبت به شرایط معمول تقریبا دو برابر افزایش یافته است. نتیجه‌گیری: در روش پرورش صنعتی طی سه زایش در دو سال بطور متوسط بازای هر میش 55/1 بره تولید شد، این در حالی است که در روش پرورش معمول در منطقه بازای هر میش در سال 7/0 بره تولید می‌شود. در انتهای دوره پروار در پرورش صنعتی نسبت به پرورش معمول در منطقه، بره‌های زل خالص 165% و بره‌های آمیخته (شال ‏×‎‏ زل) 234% وزن بره تولیدی بیشتری تولید کردند.‏